Ý tưởng hình thành vùng cao su tiếp theo trên địa bàn huyện Than Uyên sau khi Thủy điện Huổi Quảng – Bản Chát bắt đầu đi vào hoạt động là một phương án “cứu cánh” cho người lao động ở vùng tái định cư. Việc chọn lựa hướng đi mới và bắt tay với Công ty Cổ phần Cao su Dầu Tiếng Lai Châu để đưa cây cao su phát triển đại trà ở huyện chính thức đã được thử nghiệm với việc trồng hơn 10ha cao su ở bản Thẩm Phé (xã Mường Kim) từ tháng 8/2012. Kết quả ban đầu cho thấy, tại đây, cây cao su đã thực sự bén rễ và sinh trưởng tốt.

Đến Thẩm Phé, nơi tổ sản xuất số 1 của Công ty Cổ phần Cao su Dầu Tiếng Lai Châu trồng được trên 30ha cao su và đang tiếp tục cho nhân rộng số cây giống, chúng tôi hoàn toàn bất ngờ trước những đồi cao su xanh bạt ngàn đã cao ngang đầu người. Đứng trước không gian chỉ có cao su ngút ngàn và những người lao động cần mẫn, chúng tôi cảm thấy vùng đất gió Than Uyên dường như đang chuyển mình. Hàng nghìn cây cao su lần lượt được vận chuyển từ mảnh đất Phú Riềng (Bình Phước) xa xôi ra nơi cuối trời Tây Bắc này đã đâm chồi, nảy mầm xanh hy vọng. Hơn một năm, đã trải qua cái lạnh giá của sương mù, rồi lại đi cùng với những ngày mưa giông, bão lốc, hơn 10ha cao su thử nghiệm đầu tiên vẫn hiên ngang bám trụ với thời tiết khắc nghiệt ở nơi đây.

Công nhân Công Ty Cổ phần Cao su Dầu Tiếng Lai Châu chăm sóc vườn ươm.

Khác với những vùng thấp của 4 huyện trọng điểm cao su của tỉnh ta, việc thử nghiệm cao su trên vùng đất Than Uyên gặp khá nhiều khó khăn về thời tiết cũng như thổ nhưỡng. Gặp đội trưởng Phan Công Khanh, chúng tôi được anh cho biết thêm nhiều về giống cao su VY: 772, 774; IAN 873đang được trồng trên vùng đất này. Anh Thanh nói rằng, so với đặc thù khí hậu của một số tỉnh phía Nam – nơi phát triển cao su số 1 của nước ta thì diễn biến thời tiết ở đây khá khắc nghiệt đối với sự sống còn của cây cao su. Có những đợt lạnh xuống 14, 15⁰c cây cao su như phải “gồng” mình vượt qua thử thách.

Mặc dù, đặc thù của giống cao su này đã có thêm tính năng “chịu rét” nhưng trước cái lạnh mà con người còn “run bần bật” thì ranh giới giữa sống và chết của loại cây này càng mong manh. Thêm nữa, thổ nhưỡng ở đây toàn đồi núi dốc, đá sỏi khá nhiều, gây cản trở cho việc phát băng, đào hố trồng cao su. Bởi vậy, để cao su tồn tại lâu dài ở Than Uyên là một vấn đề được Công ty nghiên cứu khá kỹ lưỡng.

Trước mắt, phương án tối ưu chính là chọn lựa những giống cây cao su khỏe mạnh, phù hợp với đặc thù riêng của vùng núi Tây Bắc để đưa vào trồng đại trà. Tất nhiên, điều quan trọng không thể thiếu chính là bàn tay và khối óc của người lao động trong suốt quá trình chăm sóc cho cây trưởng thành. Có lẽ, điều này đã phần nào giúp cho cao su được xanh mầm ở vùng đất “cửa ngõ” này.

Ngược trở lại câu chuyện ươm giống cây cao su, một lần nữa chúng tôi được chứng kiến cách làm việc hiệu quả của Công ty Cổ phần Cao su Dầu Tiếng Lai Châu. Quãng đường để cây cao su về được đến Lai Châu là một quá trình hết sức gian nan. Vì vậy, để phát huy hết chất lượng của cây cao su, Công ty đã chính thức đưa hai hình thức ươm giống đó là tum bầu cắt ngọn và tum trần. Với loại tum bầu cắt ngọn thì chỉ vận chuyển được với số lượng có hạn nhưng trồng đến đâu “chắc” đến đó, tức là khả năng sống sót đến 90%. Còn với loại thứ hai thì ngược lại số lượng vận chuyển dễ, nhiều và nhanh nhưng khả năng phát triển cây lại chậm hơn. Việc kết hợp cả hai cách lấy và ươm giống như vậy đã đem đến cho Công ty những thành công bước đầu bằng 30ha cao su ở Thẩm Phé (trong đó có 20ha mới được trồng thêm trong thời gian gần đây) đều đã cao đến gần 2m.

Chúng tôi được anh Thanh dẫn thăm quan một vòng khu vườn ươm nằm dọc bên cạnh lòng hồ trong ánh nắng chiều nhạt nhòa và những quả đồi cao su xanh ngắt. Một loạt cây cao su trồng theo kiểu tum bầu cắt ngọn mới được vận chuyển về cách đầy chưa đầy một tháng giờ đã nảy nở thêm tầng lá thứ hai. Cây nào cũng phát triểu đều tăm tắp. Không bị ảnh hưởng của sâu bệnh hay bất kỳ rủi ro nào xảy đến. Đây cũng là lúc đến thời điểm cây giống có thể được đem đi trồng trên những ngọn đồi đã được phát băng, đào hố sẵn.

Đi qua những tum bầu trần, chúng tôi được anh Thanh cho biết: “Với việc lựa chọn tum bầu trần thì các loại cây yếu không thể sống được ngay từ đầu đã bị loại bỏ, những cây còn sống cũng tiếp tục được sàng lọc kỹ một lần nữa để phát hiện ra cây giống khỏe mạnh, có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt trên nền khí hậu nơi đây”. Cứ như vậy, quá trình đưa giống cao su vào mảnh đất gió Than Uyên được hình thành và nhân rộng từng ngày.

Thời gian tới, hơn 500ha cao su sẽ được đưa vào trồng đại trà tại xã Pha Mu và Mường Cang. Hy vọng, nơi “vàng trắng” nảy mầm không chỉ là Thẩm Phé – Mường Kim mà còn ở nhiều nhiều nơi trên vùng đất còn nhiều khó khăn này.

(Còn nữa)

 Thanh Hiền