Khi cao su không còn là “vàng trắng”

Việc mủ cao su rớt giá thê thảm, kéo dài và thị trường thu mua chưa có dấu hiệu hồi phục đang dồn người trồng cao su vào cơn túng quẫn.

Tại những trọng điểm cao su, như: thành phố Kon Tum, Sa Thầy, Ngọc Hồi, Đăk Hà… không ít lô cao su đang bị “đóng băng”, nghĩa là người dân không khai thác cũng không chăm sóc.

Thiếu niềm tin nhất với cây cao su thời điểm hiện nay là những hộ dân vừa “trồng nhanh, trồng vội”, “trồng cao su bằng mọi giá”. Say trong ánh hào quang “vàng trắng”, bất chấp khả năng kinh tế hạn chế của gia đình, họ vay mượn đầu tư với phép tính đơn giản “trừ chi phí đầu tư là lãi”.

Những gia đình độc canh cây cao su thì thách thức và nỗi ám ảnh càng nặng nề hơn.

Ông Phạm Xuân Bình, thôn Nhân Đức, xã Sa Nhơn, nhà có 4,5ha đang trong thời kỳ kinh doanh khai thác mủ cám cảnh: “Không có nhân công, với giá 7.000 đồng/kg, tiền bán mủ không đủ trả tiền thuê công cạo, tôi chọn phương án khoán trắng 50-50 để giữ nguồn cơm gạo cho gia đình”.

Ông Nguyễn Văn Nhất, hàng xóm của ông Bình cũng đang sở hữu 5ha cao su ngán ngẩm góp vào câu chuyện: “Tình trạng này mà kéo dài, cuộc sống của người trồng cao su chưa biết bao giờ mới lại ngóc đầu lên được”.

Lộ nguyên nhân từ chuyện chặt - trồng

Tình trạng chặt bỏ cây cao su đã xảy ra tại một vài địa phương trong tỉnh. Dấu hiệu này cho thấy, người dân đang bị rối trong vòng luẩn quẩn giữa chặt và trồng.

Thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Sa Thầy. Tính đến hết tháng 6/2014, đã có 20 hộ dân trong huyện chặt bỏ trên 23ha su. Trong đó diện tích bị người dân phá bỏ nhiều xảy ra ở xã Sa Nhơn với hơn 16ha, Hơ Moong gần 5ha.

Tuy nhiên, sẽ là hời hợt và chủ quan khi cho rằng, chuyện chặt phá cao su chỉ đơn thuần là “cắt lỗ” theo cách của nông dân.

Ông Nguyễn Văn Cường, Chủ tịch Hội Nông Dân xã Sa Nhơn, “điểm nóng” chặt bỏ cao su của huyện Sa Thầy khẳng định: “Những lô cao su bị chặt bỏ đa số đều có nhược điểm không thể khắc phục”.

Đi sâu tìm hiểu, lỗi phổ biến nhất là người dân khai thác không đúng kỹ thuật. Việc cạo phạm, cạo lấy được trong những thời điểm được giá để lại hậu quả nặng nề. Vườn cao su sau gần 20 năm khai thác bị khô cây, đứt mủ dù chưa hết chu kỳ kinh doanh.

Bên cạnh đó, hạn chế về chất lượng giống, quy trình đầu tư chăm sóc khiến vườn cây phát triển không đồng đều, lượng mủ ít không đủ công khai thác nên người dân chặt bỏ.

Ngoài ra, trong cơn say “vàng trắng” từ những năm trước, bỏ qua mọi khuyến cáo, cây cao su được trồng vào cả những diện tích đất ngoài vùng quy hoạch, đất không phù hợp, đất chất lượng kém. Và bây giờ việc người dân chặt bỏ một số diện tích cao su để “trả đất” cho những cà phê, bời lời, mì… xem ra cũng là một cách “sửa sai đau đớn”, song không phải là điều đáng lo ngại.

Giữ lợi thế cho cây cao su

Bỏ qua một vài trường hợp phá bỏ cả những vườn cây có chất lượng tốt do thiếu hiểu biết hoặc quá hoang mang về tương lai loại cây trồng này, đa số người dân khi quyết định “cắt bớt diện tích cao su” của gia đình đều có sự tính toán cẩn trọng.

Tại huyện Sa Thầy, không ít diện tích người dân phá bỏ cao su để trồng lại… cao su. Dĩ nhiên từ bài học vừa qua, trong lần trồng mới này, việc lựa chọn đất, tuân thủ quy trình chăm sóc, kiểm soát chất lượng giống được người dân tự giác thực hiện.

Ông Nguyễn Văn Giàng, 56 tuổi, cách đây 7 năm lặn lội từ Bình Dương lên Sa Nhơn, giờ là chủ sở hữu 24ha cao su ở thôn Nhơn Nghĩa, người có nhiều kinh nghiệm “sống chết” với cây cao su bình thản: “Ngay cả khi giá cao su rớt thê thảm thế này, nếu vườn cây được chăm bón đúng quy trình, khai thác tuân thủ đúng kỹ thuật, điều chỉnh chi phí hợp lý, người trồng cao su vẫn có lãi”.

Theo ý kiến của một số chuyên gia, giá mủ cao su có thể còn chưa hồi phục trong hai năm tới, song người dân cần tính hiệu quả cả vòng đời của cây để có cách ứng phó với tác động quy luật cung cầu. “Duy trì hoạt động sản xuất, tiết kiệm chi phí nhằm giảm giá thành, điều chỉnh giảm sản lượng góp phần cân đối cung cầu, không thu hoạch sớm vườn cây chưa đủ tiêu chuẩn và không mở rộng thêm diện tích” là khuyến cáo đối với người trồng cao su.

Trong bối cảnh hiện nay, để giữ được lợi thế cho cây cao su, từng người dân, doanh nghiệp cũng phải nỗ lực hướng tới mục tiêu sản xuất, phát triển bền vững. Cùng với đó là nâng cao chất lượng; tăng chế biến sâu; mở rộng, tránh lệ thuộc vào một thị trường nhất định… Có lẽ chỉ có như vậy mới giữ được lợi thế cho cây cao su./. 

Bài, ảnh: Khoa Điềm

http://www.kontum.gov.vn