Theo số liệu mới nhất từ Tổng cục Thống kê, xuất khẩu cao su trong 7 tháng đầu năm 2013 của các doanh nghiệp nước ta gần như không thay đổi về lượng so với cùng kỳ năm 2012, nhưng giá trị lại giảm mạnh hơn 17% xuống còn 1,23 tỷ USD. Tính bình quân, giá xuất khẩu cao su trong 7 tháng đầu năm nay đã giảm gần 18% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 2.446 USD/tấn. Trong khi đó, nếu so với cùng kỳ năm 2011 thì giá xuất khẩu giảm tới gần 44%.

Dưới tác động của xu hướng giá cao su sụt giảm mạnh, kết quả hoạt động kinh doanh của các công ty cao su đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Theo kết quả kinh doanh cập nhật mới nhất từ các công ty trong ngành cao su thì lợi nhuận trước thuế (LNTT) nói chung đều đang sụt giảm mạnh so với cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể, trong nửa đầu năm 2013, LNTT của Cao su Phước Hòa (PHR) giảm 50% còn 170 tỷ đồng; Cao su Đồng Phú (DPR) giảm 15% còn 178 tỷ đồng; Cao su Tây Ninh (TRC) giảm 19,7% còn 99,5 tỷ đồng; Cao su Hòa Bình giảm 60% còn 31,7 tỷ đồng…

Theo nhận định của các chuyên gia ngân hàng Maybank, trong cả năm 2013, dự báo LNTT của các công ty trong ngành cao su tự nhiên có thể giảm từ 10 - 43%. Vì vậy, Maybank khuyến nghị nhà đầu tư nên xem xét giảm tỷ trọng cổ phiếu ngành cao su tự nhiên trong danh mục đầu tư để chuyển sang các ngành khác có tỷ suất sinh lợi cao hơn. Tuy nhiên, đối với nhóm nhà đầu tư dài hạn và ưa thích lợi tức cổ tức cao có thể xem xét duy trì tỷ trọng đối với cổ phiếu PHR. Lợi tức cổ tức hàng năm của PHR được dự báo ở mức 10,5%, cao so với mặt bằng lãi suất hiện nay.

Nhưng, trái với tình cảnh nói trên của các công ty sản xuất cao su tự nhiên, lợi nhuận của doanh nghiệp sản xuất săm lốp lại đang tăng nhanh do chi phí đầu vào thấp hơn. Cụ thể, trong 2 quý đầu năm nay, lợi nhuận sau thuế của CTCP Cao su Đà Nẵng (DRC) đạt gần 110 tỷ đồng, tăng gần 28% so với cùng kỳ; CTCP Công nghiệp Cao su miền Nam (CSM) cũng tăng 29,5%, đạt 100 tỷ đồng trong quý II/2013.

Theo dự báo của các tổ chức quốc tế, giá cao su ít có cơ hội hồi phục từ nay đến hết năm, thậm chí có thể còn giảm thêm. Điều này sẽ tiếp tục gây “điêu đứng” cho các công ty sản xuất cao su tự nhiên và người trồng loại cây công nghiệp này. Trong khi đó, ngành công nghiệp tiêu thụ sản phẩm này lại được lợi hơn nữa.

Hiện các yếu tố nền tảng đều gây bất lợi cho giá bán cao su tự nhiên. Nguồn cung cao su tự nhiên thế giới được dự báo vẫn tiếp tục thặng dư trong năm 2013 và 2014 do nhu cầu chậm lại, đặc biệt từ nước tiêu thụ lớn nhất thế giới - Trung Quốc. Theo Tổ chức Nghiên cứu Cao su Quốc tế (IRSG), dư cung cao su thế giới năm nay có thể dao động trong khoảng 92 - 284 nghìn tấn. Tương tự, Ngân hàng Commerzbank cũng dự báo dư cung cao su trong năm 2013 khoảng 179 nghìn tấn và trong năm 2014 khoảng 153 nghìn tấn.

Trong khi đó, thị trường không còn nhiều hy vọng với chính sách can thiệp giá từ các nước sản xuất cao su tự nhiên lớn, khi kế hoạch can thiệp vừa qua gần như đã bị đổ vỡ. Hiện ba nước xuất khẩu cao su tự nhiên lớn nhất thế giới là Thái Lan, Indonesia và Malaysia đã quyết định ngừng các biện pháp hỗ trợ. Trong khi trước đó, ba quốc gia này đã cùng thống nhất cắt giảm 300 nghìn tấn sản lượng cao su xuất khẩu trong giai đoạn tháng 10/2012 đến tháng 3/2013 để hỗ trợ giá cao su thế giới.

Trong bối cảnh thị trường khó khăn như vậy và triển vọng ngắn hạn lại không tích cực, các công ty cao su Việt Nam càng khó khăn hơn khi vẫn phải phụ thuộc nhiều vào thị trường biên mậu với Trung Quốc, khá bế tắc trong việc tiếp cận các thị trường mới. Trong khi, theo Ban quản lý tại các cửa khẩu phía Bắc, hoạt động xuất khẩu cao su sang Trung Quốc đang rất bấp bênh, giá cả gần như chịu sự chi phối từ phía các nhà nhập khẩu nước này.