Tuy nhiên, sự thiên vị của các ngân hàng ngày càng thể hiện rõ khi phần lớn tín dụng “bơm” ra là hướng đến các DNNN, các tập đoàn tư nhân lớn

Phân biệt đối xử

Các biện pháp điều hành giai đoạn 2012-2013 đã giúp NHNN lấy lại thế chủ động trên thị trường tài chính. Qua 8 lần điều chỉnh giảm lãi suất điều hành, lãi suất tái cấp vốn, lãi suất chiết khấu mỗi lần 1%, cùng với đó là 5 lần hạ trần lãi suất, NHNN đã giảm mạnh được mặt bằng lãi suất huy động và cho vay.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, thực tế phổ biến là phần lớn vốn đã “rót” tới các DNNN, DN “con” của các ngân hàng, các tập đoàn tư nhân. Đáng lo ngại là lượng lớn nguồn vốn này đã biến thành nợ xấu. Theo thông tin từ các công ty kiểm toán, có tập đoàn Nhà nước nợ lên đến cả trăm nghìn tỷ đồng, trung bình cũng vào khoảng 50-60 nghìn tỷ đồng, ngoài ra là các tập đoàn nợ dăm bảy, hay mười nghìn tỷ. Trong đó, tài sản của nhiều DNNN giờ chỉ còn lại 1.000 – 2.000 tỷ đồng. Đó là chưa tính tới hàng chục nghìn tỷ đồng của các tập đoàn tư nhân còn chưa rõ có khả năng trả nợ.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng suốt thời gian dài, các ngân hàng đã tin vào túi tiền “không đáy” của nhà nước nên cho DNNN vay rất dễ dãi. Lý do vì “chắc dạ” đã có nhà nước bảo lãnh, nếu làm ăn thua lỗ thì đã có nhà nước trả nợ thay. Vay dễ nên người đi vay cũng chẳng rốt ráo sử dụng vốn cho hiệu quả, còn người cho vay cũng không phải lo nghĩ đến nợ xấu.

Nửa đầu năm 2013, đã có gần 29.000 DN, chủ yếu là DNVVN đóng cửa hoặc tạm ngừng hoạt động, nguyên nhân chính là không đủ tiền để tiếp tục sản xuất, hoạt động. Kết quả khảo sát mới đây của UBGSTCQG cho thấy, có 50% DN được khảo sát vẫn khó khăn hoặc rất khó khăn khi tiếp cận vay vốn. Tỷ lệ này đã giảm đáng kể so với kết quả khảo sát năm 2012 (63,5% DN cho biết gặp khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn), nhưng vẫn ở mức quá cao và đặc biệt là rất đáng lo ngại vì diễn ra ngay trong bối cảnh DN cần hỗ trợ tốt nhất để khôi phục kinh tế.

Cứu... nửa vời!

Để khắc phục tình trạng trên, NHNN đã có nhiều biện pháp để đẩy cơ cấu tín dụng chuyển dịch nhẹ theo hướng giảm tỷ trọng cho vay DNNN và tăng tỷ trọng cho vay khu vực tư nhân. Theo Ủy ban giám sát tài chính quốc gia, tỷ trọng cho vay tín dụng hộ kinh doanh và cá nhân tăng đều trong giai đoạn 2011-2013 và đạt 31,4% năm 2012, 29,9% năm 2011… Tương ứng, tăng tín dụng tập trung vào đối tượng hộ kinh doanh và cá nhân, chiếm 56% tín dụng tăng thêm năm 2012, trong khi nhóm DN ngoài quốc doanh chiếm 34%, và DNNN chỉ chiếm 7%. Điều này cho thấy các tổ chức tín dụng đã có sự thay đổi chiến lược kinh doanh, tập trung nhiều vào cho vay các DNVVN, hộ kinh doanh và cá nhân, đồng thời dần thu hẹp quy mô tín dụng đối với các DNNN.

Chính sách tài khóa năm 2013 đã phát đi thông điệp mạnh mẽ của Chính phủ về chia sẻ gánh nặng chi phí, tăng cơ hội tiếp cận các nguồn lực cho khu vực DN. Trong bối cảnh thu ngân sách khó khăn, nỗ lực và thực tế triển khai chính sách tài khóa được kỳ vọng sẽ tạo dựng niềm tin cho thị trường, và phần nào tác động tích cực tới khả năng phục hồi của DN. Tuy nhiên, ý kiến các chuyên gia đánh giá, gói chính sách này chưa có tác động đủ mức đến khu vực DN.

Phân tích về nguyên nhân của tác động trên, bà Nguyễn Thị Ngọc Hà - Ủy ban giám sát tài chính quốc gia cho rằng: “Một phần do độ trễ của chính sách, một phần do thời điểm và liều lượng của chính sách chưa đủ. Thứ nhất, trong bối cảnh 70% DN thua lỗ, việc giảm và giãn thuế TNDN không có nhiều tác động tích cực do khó khăn lớn nhất đối với DN trong giai đoạn này là hàng tồn kho tuy đã giảm nhưng vẫn còn cao do cầu tiêu dùng yếu, nợ xấu tại các tổ chức tín dụng và nợ đọng từ các bạn hàng đã tạo thêm áp lực lớn về tài chính và thách thức khả năng phục hồi của doanh nghiệp. Thứ hai, về thuế VAT, việc giãn thời gian nộp thuế VAT phần nào giảm tải khó khăn tài chính cho DN song không giúp DN giảm giá bán sản phẩm. kích cầu tiêu dùng hiện đang rất yếu”.

Mới đây, NHNN cũng đã có chỉ đạo về giải pháp hỗ trợ cho DN, chỉ đạo này có hiệu lực từ ngày 14/10. Cụ thể, nếu DN có nợ xấu tại ngân hàng nhưng đang có phương án sản xuất kinh doanh, ngân hàng sẽ xem xét tính khả thi, hiệu quả để tính toán cho DN vay. Đây được xem là nỗ lực của NHNN trong việc hỗ trợ DN đang gặp khó cũng như giúp các ngân hàng đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 12%. Tuy nhiên, sau hơn một tháng thực hiện thì hầu hết các ngân hàng đều cho rằng không nhiều DN được hưởng lợi từ chính sách này.

Theo ông Phạm Xuân Hòe Phó - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ: “Để giải quyết được phần nào sự lúng túng trong điều hành, sự đảo chiều 180 độ của một số quyết định chính sách mà giới doanh nhân mong muốn nó phải ổn định hơn, dài hơi hơn, không “giật cục” cũng xuất phát từ đây, và yêu cầu tất yếu là phải kỹ trị hơn”.

Lê Minh

http://tbdn.com.vn/